Jak wyglądało wyzwolenie Turku spod okupacji niemieckiej

Podziel się z innymi:

Jutro (21 stycznia 2019 r.) przypada 74. rocznica wyzwolenia Turku spod okupacji niemieckiej. Przy tej okazji watro przypomnieć obraz wyswobadzania turkowian oraz pierwszych działań związanych z organizacją nowych władz miejskich.

Wyzwolenie Turku spod niemieckiej okupacji miało miejsce 21. stycznia 1945 r. Nie doszło wtedy do żadnej walki z okupantem. Niemcy rozpoczęli ewakuację jeszcze przed ofensywą radziecką, która ruszyła w połowie stycznia. Armia Czerwona stacjonował od lipca 1944 r. na linii Wisły.

Jak czytamy w „Dziejach Turku”*, żołnierze radzieccy od 12. stycznia błyskawicznie parli na zachód. Oddziały wchodzące w skład I Frontu Białoruskiego dotarły na teren powiatu tureckiego 19. stycznia. Radzieccy dowódcy pozyskali informacje od członków Armii Krajowej z Turku, którzy przedostali się przez linię frontu. W ten sposób przekazano chociażby informację o niemieckich przygotowaniach do obrony w rejonie Czarnego Lasu.

Oto co czytamy o dniu wyzwolenia Turku w „Dziejach Turku”:

„W nocy z 20 na 21 stycznia ostatnie oddziały niemieckie opuściły Turek. Rankiem czołgi radzieckie pojawiły się w samym mieście, wjeżdżając do centrum od strony ulic Uniejowskiej i Dobrskiej. Niemcy nie planowali obrony miasta, dlatego jego zajęcie przez Armię Czerwoną odbyło się spokojnie, choć w trakcie przechodzenia jednostek frontowych, jak i później, w czasie pobytu na tym terenie oddziałów wojska, odnotowano przypadki śmierci żołnierzy radzieckich. Niektórzy zmarli śmiercią naturalną, inni zostali rozstrzelani przez swych dowódców za dokonywanie gwałtów i grabieży.”

W okolicy miasta było kilka mogił, a w parku koło kościoła pw. NSPJ, przez jakiś czas znajdował się zbiorowy grób żołnierzy Armii Czerwonej. Dziś zbiorowa mogiła z obeliskiem znajduje się w zachodniej części Nowego Cmentarza Katolickiego przy ul. Chopina. Obelisk upamiętnia żołnierzy poległych w latach 1939-1945 w walkach z hitleryzmem. Monument autorstwa Jana Jakóba** postawiono w 1949 roku, w czwartą rocznicę wkroczenia zwycięskiej Armii Czerwonej i Wojska Polskiego do Turku.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Powołanie nowych władz miasta

Już pierwszego dnia po wyzwoleniu Turku utworzono zręby lokalnej władzy i administracji. Rolę reprezentacji miejskiej przejął na siebie komitet z przewodniczącym Janem Legutko na czele. Jednak faktyczną władzę sprawowała radziecka komendantura miasta z pułkownikiem Jakowlewem. Rosjanom w pilnowaniu porządku pomagali Polacy. Organizatorem Milicji Obywatelskiej w Turku był Zygmunt Baszkowski.

Sprawami administracyjnymi zajmował się tymczasowy burmistrz Leon Kurc, który powołany został przez 14-osobowy Tymczasowy Komitet Obywatelski. Komitet ten ukonstytuował się już 21. stycznia, a 22. lutego został przemianowany na Tymczasową Radę Narodową Powiatu Tureckiego. Trzy tygodnie później na terenie miasta przeprowadzone zostały wybory do Miejskiej Rady Narodowej.

Źródła:

* „Dzieje Turku”. Praca zbiorowa pod redakcją Edmunda Makowskiego i Czesława Łuczaka, Wydawnictwo WBP, Poznań 2002

** „Zabytki miasta Turku i powiatu tureckiego Tom 1”. Makary Górzyński, Bibliotheca Turcoviana, Turek 2009

Podziel się z innymi: